Sepetim
(0)
Reçinesinden yararlanılan bir ağaç türü olan damla sakızı , Akdeniz ve Ege bölgesinde yetişen bir ağaç türüdür. Sakız ağacı adıyla da anılan bu ağaç, antik çağlardan beri süregelen bir tarihe sahiptir. Çalımsı formda bulunmakta olup yaz kış yaprak dökmeyen yapısı sayesinde sürekli yeşil kalmaktadır. Ülkemizde tüm Akdeniz kıyılarında doğal bir yayılım gösteren sakız ağacı, dünya genelinde en çok Yunanistan’ın Sakız Adasında yetiştirilmektedir.
Boyları 6 metreye kadar ulaşabilen sakız ağaçları, gerek dekoratif görünümü gerekse de kendine has hoş kokuları ile bahçe düzenleme işlemlerinde sıklıkla kullanılmaktadır. Sürekli yeşil kalan yapısı ve köklerinin 20 – 25 metre derinliğe kadar uzanabilmesi nedeniyle erozyonu önleme konusunda oldukça faydalıdır.
Yangın gibi durumlarla karşılaşsa dahi kendini kısa sürede yenileyerek tekrar yeşeren sakız ağacı, tuza karşı da oldukça dayanıklıdır. Yavaş gelişmesine karşın 100 yıldan fazla bir ömre sahip olan damla sakızı, ekstra bir sulama istemediği gibi kuraklıkla da oldukça iyi başa çıkmaktadır.
Sakız ağaçları günümüzde reçinesinden daha çok dekoratif amaçlı olarak dikimi yapılan ağaçlar arasında yer almaktadır. Dekoratif amaçlı olarak kullanılacak olan sakız ağaçlarının dişi veya erkek çiçek açması bir fark oluşturmamaktadır.
Ancak sakız ağacından sakız reçinesi elde edilmek isteniyorsa burada damla sakızı cinsi oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Sakız ağaçları açtıkları çiçeklere göre erkek veya dişi olarak 2 ana gruba ayrılmaktadır. Dişi olarak adlandırılan sakız ağaçları, az miktarda ve düşük kalitede sakız reçinesi üretirken erkek sakız ağaçlarından elde edilen reçine miktarı ağaç başına yaklaşık 2 kilogramı bulurken yüksek kalitede elde edilen reçinelerin kilogramı 80 ile 100 Amerikan Doları civarında alıcı bulabilmektedir.
Reçinesinin kullanılması için yetiştirilen erkek damla sakızı ağaçları, tohumla büyütmenin aksine erkek ağaçlardan alınan çeliklerin köklendirilmesi ile yeni birer damla sakızı anacı oluşturulmaktadır. Tohumla büyütülen anaçlarda ağacın %50 ihtimalle dişi %50 ihtimalle de erkek olma olasılığı bulunmaktadır.
Erkek sakız ağacı üretiminde bir diğer yöntem ise aşılamadır. Dişi sakız ağacının gövdesinde gerçekleştirilen göz veya kalem aşıları ile erkek sakız ağacı yetiştirilebilmektedir.
Sakız ağacının fideleri genellikle 1 yaşında iken toprağa ekim işlemi gerçekleştirilir. Toprağa ekildikten sonraki 3 – 4 yıl içerisinde sakız salgılamaya başlamaktadır. 15 yaşına geldiğinde ise yetişkin bir ağaç haline dönen damla sakızı fidanı, bu tarihten itibaren her yıl ağaç başına 1 ile 2 kilogram arasında reçine üretmektedir. Yaklaşık 100 yıl olan ömrü içerisinde 70 – 80 yıl aynı üst kalitede reçine salgılayan sakız ağacı, doğru budama ve doğru gövde çizme işlemleri ile veriminin daha da yükseltilmesine olanak sağlamaktadır.
Damla sakızı anacı ile başlayan bu yolculukta sıra sakız ağacından sakız toplanmasına gelmektedir. İlk önce ağacın alt kısımları yani taçizdüşümleri çok iyi bir şekilde temizlenir. Düzenlenmenin de tamamlanması ile de üzerine ince ve elenmiş kireçli beyaz toprak serilmektedir. Bu noktada ise dikkat edilmesi gereken en önemli detay ise zeminin düzgün olduğundan emin olunmasıdır. Özel bir toprak ile de kaplı olduğu için sakızlarda toprağın içerisinden kaybolmadan alınabilmesini mümkün kılmaktadır.
Her yıl Haziran ayının ortası ile başlayan ve ekim ayının ortasına kadar devam eden bu süre boyunca sakız ağacının hem gövdesi hem de dalları çizilmektedir. Ağaçların yapısı incelendiği zaman odunsu bir dokuları olduğu görülmektedir. Ayrıca da bitkilerde topraktan aldıkları besin maddeleri ve suyu da yapraklara kadar taşıyarak yaşamı için ihtiyacı olan maddelerin oluşmasını sağlar. Bu maddeleri bazıları gövdenin dış tarafında yer alan soymuk tabakasını kalınlaştırır. Bu kalınlaşan tabakalar çizilerek salgı kanallarında bulunan özel hücreler tarafından sakız reçinesi salgısı oluşmaya başlar.
Bu kesilen tabakalar ile de akan reçineye bağlı olarak bir kısmı ağacın gövdesinde kalırken bir kısmı ise de damlalar halinde özel olarak serilen ve düzenlene toprağın üzerine akmaya başlar. Ağaçtan akarken ilk hali kıvamlı bir sıvıdır. Ancak hava ile temas eder etmez ise de sertleşmektedir. Ancak topraktan hemen sakızlar toplanamamaktadır. Bunun için biraz beklenmesi gerekmektedir. Çünkü toprağın içerisinden sakızların tamamen toplanabilecek kıvamı alabilmesi yaklaşık olarak 2 ile 4 hafta arasında değişmektedir.
1 ya da 2 ay ara ile de sakız ağaçlarının iki kez çizilmesi gerekmektedir. Detaylı bir şekilde incelendiği zaman damla sakızı aslında bir bitkisel reçinedir. Ağacın üzerine atılan çiziklerden doğal reçine sertleştiği içinde oval olan karakteristik şeklini de almaktadır. Renk olarak bakıldığında ise ilk önce donuk yeşilimsi bir renktedir. Bir süre sonra rengi sarıya dönmektedir. Sertleşen sakızlar ise topraktan elle veya süpürge ile kolaylık ile toplanabilmektedir.
Sakız ağacının gövdesinden akan sakızların tamamı toplandıktan sonra sıra ağacın gövdesinde kalan sakızlarında bir spatula yardımı ile toplanmasına gelmektedir. Bütün sakızlar bir araya getirildikten sonra taş ve diğer yabancı maddelerden temizlenir. Sabun tozu bulunan karışımın içinde soğuk su ile çalkalanarak temizlenir ve çok iyi bir şekilde durulanır. Boyutlarına göre ayrılır ve kurutulur.
Damla sakızının başta sakız olmak üzere çok fazla kullanımın alanının olması damla sakızı fidanı üzerine yoğun bir ilgi gösterilmesinde oldukça etkilidir. Son yıllarda kozmetik, ilaç, boya yapımı ile gıda sektöründe de kullanılması ile de yetişmesi belli bir süre olan bu ağaçların değerli gün geçtikçe artarken sanayi içinde kıymetli bir hammadde olduğu net bir şekilde görülmektedir.
Anasayfa
