Ocak Ayında Yapılması Gereken Bakım İşleri
Hasat işlemi tamamlanmış ise sürüm yapılır. Toprak eğiminde düzleştirme gerekliliği olan zeytinlikler sürülür.
Tavı iyi olan zeytinlerin toprağı derince (10 – 12 cm) işlenmeye başlanmalıdır. Yeni zeytinlikler için teras yapılır. Arazi düz ise dikim yerleri tespit edilerek çukurlar açılır.
Zeytinlik ve bağlarda toprağa ahır ve toprak altı gübreleri verilebilir. Bağlarda boğaz açma ve budama işlemlerini tamamlayınız ve budama atıklarını bağdan uzaklaştırınız.
Zeytin bahçelerinde toprak alma çalışmaları ayın ortalarına kadar bitirilmelidir. İncir ağaçları budanmaya başlanabilir. Üretim için çelikleri alınız.
Toplanması tamamlanmış zeytin bahçelerinde toplama işine devam edilir. Bu aylarda, havanın ve toprağın müsait olduğu bir dönemde, toprağın derince sürülmesinin yararı çoktur. Bu sürme işlemi, ilerideki ilkbahar yağmurlarının toprağa daha iyi işlemesini sağlayacağı gibi yabani otlarda toprağa gömülmüş olur. Aynı zamanda topraktaki haşere yumurtaları da imha edilmiş olur.
Şubat Ayında Yapılması Gereken Bakım işleri
Zeytinlik ve bağlarda toprak altı gübrelerini bu ay içerisinde de vermeye devam edebilirsiniz. Hafif süzek topraklara çiftlik gübresi verilir. İncirde budamayı geciktirmeyiniz. Budamadan sonra çelik marazı varsa bordo bulamacı ile ilaçlama yapılmalıdır. İncirde fidan dikimine başlayınız.
Zeytinler sürgün vermeden halkalı leke ve kansere karşı mücadele yapılır. (%1.5’luk bordo bulamacı ile)
Yaşlı ve verimden düşmüş zeytin ağaçlarında gençleştirme budamaları ve bilezik alma işlemi yapılır. Budama atıklarını zeytinliklerden uzaklaştırınız. Budama atıklarını zeytinliklerden uzaklaştırınız. 1/10 oranında hypo karıştırılmış su ile dezenfekte ediniz ve hastalıklı dal kesildiğinde aletleri dezenfekte etmeden budamaya devam etmeyiniz.
Zeytin güvesi yaprak nesli bulunan zeytinliklerde zararlıların %80’i yuvalarını terk ettiklerinde ilaçlama yapılmalıdır. Zeytinlere kompoze ve azotlu gübreler verilir. Zeytinde kalem aşılamasına ay ortalarından itibaren başlanabilir.
Yeni kurulacak bağlar ve zeytinlikler için fidan dikimine, yüksek kurulum bağlarda direk dikimi, tel çekme-germe işlemlerine başlanabilir. Bağlarda çelik marazı, kuru kol budama sonrası gözler uyanmadan 10-15 gün önce %4’lük bordo bulamacı uygulaması yapılmalıdır.
Çiçek açımını geliştirmek için ikincil (Kalsiyum, Sülfür, Magnezyum) ve iz elementleri (Bor, Klor, Manganez, Demir, Çinko, Gümüş, Molibden, Selenyum) içeren gübreler verilmelidir. Dolu ve don zararı olmuşsa, zeytin dal kanseri bulunan zeytinliklerde ilaçlama yapılmalıdır.
Don zararı yoksa budama çalışmalarına başlayınız ve bordo bulamacı ile ilaçlama yapınız. Derin sürümden sonraki toprak işlemelerinde toprağı sadece diskaro ile işlemek veya kazayağı çekmek yeterli olacaktır.
Gübreleme yapmadan önce arazinin toprak yapısının ve terkibinin bilinmesinin çok büyük yararı vardır.
Bu amaçla zeytin bahçesinin çeşitli yerlerinden usulüne göre alınan toprak numuneleri analiz ettirilmeli ve bu analiz neticesinde önerilen miktar ve çeşitlerinde gübre verilmelidir. Aksi halde bilinçsizce yapılan suni gübreleme ile toprağa ihtiyacı olmayan elementlerin verilmesi neticesinde gereksiz gübreleme yapılmış olacaktır. Bu durum hem zaman kaybı, hem de ekonomik zarar verecektir. Ayrıca gereksiz ve fazladan toprağa verilen bu elementler, diğer bitki besin maddelerinin de zeytin ağacı tarafından kullanımını engellenmektedir. Bitki besin maddelerinin tam ve eksiksiz olarak verilmesi için diğer önemli bir tahlil de yaprak tahlilidir. Bu tahlil neticesinde ise zeytin ağacının hangi elemente ihtiyaç duyduğu daha teferruatlı ve sağlıklı tespit edilmiş olur. Gerek toprak analizi gerekse yaprak analizinin mutlak suretle yaptırılması ve bu analizler neticesine göre gübre verilmesi hem ekonomik yönden hem de ağaçların sağlıklı gelişmesi yönünden faydalı ve zaruridir. Karakoşnile karşı kış ilaçlaması yapılabilir.
Mart-Nisan Aylarında Yapılması Gereken Bakım işleri
Mart-Nisan aylarında yapılacak işler; budama, gübreleme, ilaçlama ve toprak işlemedir. Bu işlerin en önemlisi budamadır.
Zeytinlerde budama, hasat zamanından itibaren baharda sürgün büyümesine kadar geçen sürede yapılabilir. Ancak erken budama, ağaçların erken uyanmasına neden olacağından önerilmez. Bu durum Marmara Bölgesi gibi kış ve ilkbahar donlarının zeytinlere önemli zararlar verdiği yerlerde daha da önemlidir.
Budamanın, ağaçlarda uyanmanın başlamasından sonra yapılması da uygun değildir. Çünkü bu dönemde ağaçta depolanmış yedek besin maddelerinden bir kısmı sürgün faaliyeti için harcanmıştır. Dolayısıyla geç budamalar çiçek gözü oluşumunu geciktirir ve olumsuz etkiler. Bu nedenlerle en uygun budama zamanı, kışın geç, ilkbaharın erken dönemleri olan Şubat-Mart aylarıdır.
Zeytin kanserinin yaygın olduğu yerlerde, hastalığın yayılmasını azaltmak için budama yazın yapılmalıdır. Kış budamalarında ise budama aletleri sık sık dezenfekte edilmelidir.
Ağacın yaşı ve budamadan beklenen amaca göre zeytinlerde yapılacak budamalar; şekil budaması, mahsul budaması ve gençleştirme budaması olman üzere üçe ayrılır. Zeytin ağacı çok ise şekil budaması yapılmalıdır. Diğer meyve ağaçları gibi zeytinlere de değişik şekiller verilebilir. Zeytin ağaçlarında ise en uygun şekil “serbest goble”dir.
Verime yatmış ağaçlarda ise her yıl düzenli olarak mahsul budaması yapılmalıdır. Mahsul Budamsında ilk önce kalın, kuru, odunlaşmış ve bodurdalar kesilmelidir. Budama uç dallardan başlanarak geriye ve içten dışa doğru yapılır. Bu arada hastalıklı dallar ve birbiri üzerine binen dallardan alttaki dallar kesilmelidir.
Ürün verimi azalmış, taç kısmı dağılmış ve değişik nedenlerden zarar görmüş ağaçların yeniden şekillenmesi için gençleştirme budaması yapılır. Gençleştirme budaması bir yılda bitirilmez. En az 3-4 yılda bitirilmelidir. Bu aylarda ağaçlarda sünme başlayacağından, ağaçlar azotlu gübrelerden birisi ile gübrelenmelidir. Bu gübreler, amonyum sülfat veya amonyum nitrat olabilir.
Mart-Nisan aylarında havalar ısınmaya başlayınca zeytin güvesi zararlısının yaprak içindeki tahribatı başlar. Bunun için ağaçlara herhangi bir insektisit (böcek öldürücü atılmalıdır. Ayrıca mantar hastalıklarına karşı hazır bakırlı ilaçlarla veya “bordo bulamacı” denilen ilaçla ağaçlar ilaçlanmalıdır.
Bahçe içindeki yabancı otlara karşı da mücadele yapılmalı ve orta düzeyde toprak çapalanmalıdır. Yeni bahçe kurulacaksa, zeytin fidanlarının dikimi de Mart ayında yapılmalıdır.
Mayıs-Haziran Aylarında Yapılması Gereken Bakım işleri
Mayıs – Haziran aylarında havalar kurak gitmiş ise, zeytin ağaçlarında çiçeklenme başlamadan önce mutlaka sulama yapılmalıdır. Sulama işlemi dört şekilde uygulanabilir;
1-Tava sulama yöntemi 2-Karık sulama yöntemi, 3-Yağmurlama sulama yöntemi, 4-Damla sulama yöntemi,
Özellikle su kaynağının diğer sulama yöntemleri için yeterli olmadığı durumda damla sulama yöntemi en iyi neticeyi vermektedir. Etkili yapılan damla sulamadan elde edilecek yararlar şu şekilde sıralanabilir. Ürün kalitesi ve verimde büyük artış sağlanır. Yöntemle, bitki kök bölgesinde bitkinin gereksinim duyduğu su sürekli sağlanmış olur. İş gücünden kolaylıkla yapılır ve gübreden tasarruf sağlanır. Toprak kaymak tabakası oluşmaz, bu nedenle toprak işlemesi azalmış olur. Erozyon söz konusu değildir. Tesviyeye gerek yoktur. Bahar yağışlarıyla veya sulama işlemlerinden sonra bahçelerde görünecek yapancı otlarla mutlaka mücadele edilmelidir.
Bu ayların en önemli konusu zeytin güvesi zararlısının çiçek ve meyve nesiine karşı yapılacak ilaçlamalardır. Zeytin çiçekleri tomurcuk halinde iken zeytin güvesinin dişisi tomurcuklara yumurta bırakır. Yumurtadan çıkan larvalar (kurtlar) tomurcuk içindeki döllenme organlarını yediği için açan çiçek sayısı azalmakta ve sonuçta verim de azalmaktadır.
Dişinin yumurtasını bıraktığı dönemler takip edilerek larvalar görüldüğünde veya yumurtadan çıkacağı zamanda ağaçlar insektisitlerle (böcek öldürücü) ilaçlanmalıdır.
Zeytin tomurcukları daneye dönüştüğünde bu sefer zeytin güvesi zararlısı daneler üzerinde zarar yaratmaktadır.
Zeytin danesi saçma iriliğine geldiği zaman zeytin güvesinin dişisi dane ile sapın birleştiği noktaya yumurtasını bırakır. Yumurtadan çıkan larva (kurt) danenin çekirdeğinin içine girerek çekirdeğin özünü yemektedir. Çekirdek özünü yedikten sonra tekrar girdiği sap deliği çukurundan çıkar. Bu arada sap ile dane arasındaki irtibatı kopardığı için danenin dökülmesine neden olur. Bunu önlemek için dişinin yumurta koyduğu dönem takip edilerek herhangi bir insektisit ile ağaç ilaçlanmalıdır.
Temmuz-Ağustos Aylarında Yapılması Gereken Bakım İşleri
Temmuz – Ağustos aylarında dane irileşmeye ve yağlanmaya başlayacağından sulama yapılmalıdır. Yabancı otlanma mevcut ise çapalama yapılmalı veya ilaçlama ile otlarla mücadele edilmelidir. Zeytin güvesinin daneye verdiği zarar temmuz ayında devam edeceğinden ilaçlanmanın yapılması gerekir. Ayrıca zeytin karakoşnilinin kabuğunun altından çıkan yavrulara karşı yazlık beyaz yağlafla ve insektisitlerden biri kullanılarak ilaçlama yapılmalıdır.
Sulama bu ayların en önemli sorunudur. Susuzluk sonucu yapraklar solar, daneler buruşur, kırışır sap kuruyunca da dökülmek zorunda kalır. Bu aylarda muhafazası için toprak sürülmeli veya çapalanmalıdır.
Eylül-Ekim Aylarında Yapılması Gereken Bakım İşleri
Bu aylarda yapılacak işler; ilaçlama, şu lama ve toprak işlemesidir. Zeytin zararlılarından biri de zeytin sineğidir. Ozellikle eylül ayında zeytin seneğinin dişisi zeytin danesinin1 mmiçerisine yumurtasını bırakır. Yumurtadan çıkan larva, zeytin danesinde beslenerek danenin bozulmasına neden olur. Bu daneler, her zaman dökülmediği için hasat zamanı toplanıp havuzlanırsa, sonuçta kalitesiz ve çürük zeytin elde edilir ki bu istenmeyen bir durumdur. Bunu önlemek için dişi sineğin yumurta bıraktığı devreler takip edilmeli ve bu dönemde özellikle sistemik etkili insektisitlerden biri ile ilaçlama yapılmalıdır. Ayrıca mantari hastalıklara karşı hazır bakırlı ilaçlardan biri veya bordo bulamacı ile ilaçlanmalıdır. Havaların durumuna göre ağaçlar sulanmalıdır. Yabancı otlara karşı bahçe çapalanmalıdır.
Kasım-Aralık Aylarında Yapılması Gereken Bakım İşleri
Bu aylar zeytinin hasat edildiği dönemdir. Kasım ayından itibaren zeytin olgunlaştığı için hasada başlanır. Ağaçtaki zeytinler aynı anda karanmadığı için hasat her zaman 1 defa yapılamaz. Hasat bazı yıllar Ocak ve Şubat aylarına kadar sürebilir. Eğerhasat erken biterse, toprak mutlaka derin sürülmelidir. Ayrıca gerek görüldüğü takdirde Fosforlu ve Potasyumlu gübrelerle gübreleme yapılmalıdır.